El Progreso - Un secuestro pola liberdade
Dous lucenses nunha abordaxe histórica
Un secuestro pola liberdade
23/01/2011 - Arsenio Coto/El Progreso (Lugo)
NA MADRUGADA do 22 de xaneiro de 1961 doce exiliados españois, a maioría galegos, e outros tantos portugueses tomaron a Santa María, un transatlántico no que ían a bordo 612 pasaxeiros e uns 350 tripulantes. Este barco de bandeira lusa realizaba a ruta A Guaira (Venezuela)-Curaçao-Miami-Tenerife-Lisboa e Vigo. Entre os captadores figuraban dous lucenses, Alfredo Yllanes Ferro, un monfortino de 31 anos de idade, e Basilio Losada, un pulidor de mobles de 29 anos natural de Escairón.exiliados. Alfredo Yllanes, que faleceu, ten dúas fillas en Costa Rica. Éstas só recordan que o seu pai lles comentou cando eran pequenas que participara no secuestro, pero din que non lle creron. Mentres, Basilio Losada é un descoñecido en Escairón.
Apenas se coñecen datos sobre a vida destes dous exiliados. Alfredo Yllanes, que faleceu, ten dúas fillas en Costa Rica. Éstas só recordan que o seu pai lles comentou cando eran pequenas que participara no secuestro, pero din que non lle creron. Mentres, Basilio Losada é un descoñecido en Escairón.
O asalto, obra do Directorio Revolucionario Ibérico de Liberación (Dril), foi unha chamada de atención á comunidade internacional para que non seguise de brazos cruzados ante a existencia en España e Portugal das ditaduras de Francisco Franco e Oliveira Salazar, respectivamente.
O celanovés José Velo Mosquera, coñecido como Xunqueira de Ambia -que aparece no centro desta fotografía de antaño- era considerado o ideólogo do Dril
Este feito histórico do que se acaba de cumprir medio século, que chegou a ser portada de publicacións como The New York Times ou Paris Match, quedou no esquecemento. O escritor e investigador Xurxo Martínez Crespo advirte de que «quedou en cero» a repercusión que tivo o que foi «ou primeiro secuestro dun barco con fins políticos na historia dá humanidade» .
Xullo dos Santos Fernandes, un empresario portugués que estudou este acontecemento, asegura que os asaltantes da Santa María son «vos esquecidos dá democracia, uns homes que dedicaron parte dá súa vida, nos anos 50, 60 e 70, ó esforzo contra as ditaduras». O único acto conmemorativo deste aniversario celebrouse onte na asociación da prensa de Porto.
En primeira persoaDaqueles 24 asaltantes só están vivos unha cuarta parte e a maioría continúa en Sudamérica. Un deles, o portugués Camilo Tavares Mortagua, retornou á súa terra natal tras a Revolución dos Caraveis do 25 de abril de 1974.
Aos seus 76 anos desde o Alentejo, onde reside, afirma que o secuestro do transatlántico foi «apenas unha batalla dá nosa guerra pola liberdade. Conquistar a liberdade para Portugal e España eran vos nosos obxetivos».
Nun arranque de romanticismo, Camilo Tavares Mortagua, que ten escrito un libro sobre este acontecemento, asegura que «a liberdade é como unha linda muller, nunca está conquistada, hai que conquistala todos vos días».
O cerebro do asalto á Santa María foi o profesor de Celanova (Ourense) José Velo Mosquera, quen participou primeiro na guerra civil española como recruta no bando nacional e despois defendeu os ideais republicanos, o que lle custou acabar á forza na diáspora.
Se Veo foi o ideólogo, os executores foron dous militares, o comandante Soutomaior, alcume de José Fernández Vázquez, un exiliado de Pobra do Caramiñal (A Coruña), e o capitán portugués Henrique Galvao, ao que, segundo Martínez Crespo, os galegos cederon o protagonismo debido ao seu carácter «ególatra». Éste tamén foi o motivo polo que a que se ía a chamar operación Compostela, acabase denominándose Dulcinea.
DesánimoO secuestro ideouse nun momento no que o exilio republicano deuse por vencido. Baixou os brazos porque consideraba que non era posible acabar coa ditadura de Franco, sobre todo tras a lombeirada que supuxo para o caudillo a firma do convenio con Estados Unidos para a instalación das súas bases militares en España.
«A ditadura de Franco estaba santificada ante ou mundo. Esta xente quixo lembrarlle ao mundo que na Península Ibérica existían dúas ditaduras que eran herdeiras do fascismo e andaban tan campantes», afirma Martínez Crespo.
Para poder participar nese golpe que deron sobre a mesa da comunidade internacional a maioría dos captadores empeñaron todas as súas pertenzas. Así puideron pagar o billete do transatlántico, que custaba uns 2.000 dólares da época, e adquirir armas. Só embarcaron con dez «pistolas vellas», segundo asegura o escritor e investigador galego, coas que tiveron que reducir ao case milleiro de persoas que ía a bordo. Actuaron de madrugada para aproveitar o factor sorpresa. Na refrega morreu abatido un tripulante e outro sufriu feridas graves.
A pretensión inicial era desviar a ruta cara á illa española de Fernando Poo, integrada en Guinea Escuatorial, para utilizala como plataforma para intentar sublevar á colonia portugesa de Angola.
«Vían máis sinxelo derrocar a Salazar e que despois caera Franco. A idea non estaba moi desencaminada porque en 1974 caeu a ditadura portuguesa polas guerras coloniais, entre outras razóns», explica Martínez Crespo.
Durante tres días foi un barco pantasma. Estivo ilocalizable. Cando foi avistado, un avión militar estadounidense escoltouno. O interese do país das barras e estrelas debeuse a que entre a súa pasaxe, ademais de humildes emigrantes españois e portugueses, figuraban podentes cidadáns norteamericanos que realizaban un cruceiro.
Na súa singradura rebautizaron ao transatlántico como Santa Liberdade. Chegaron a un acordo para depor a súa actitude en Brasil, onde recibiron asilo político. Arribaron o 2 de febreiro ao porto de Recife, onde desembarcaron pasaxeiros e tripulantes, tras doce días de cativerio. Os secuestradores foron recibidos como heroes. Incluso participaron nos desfiles do Entroido de Río de Janeiro.
PirateríaNon houbo botín. Os captadores realizaron un arqueo da caixa forte cando tomaron o buque e outro cando desembarcaron para demostrar que non se trataba dun acto de piratería.
Un ano despois foron xulgados en rebeldía por un tribunal portugués. Impuxéronlles penas que ían desde os 15 aos 22 anos de prisión, que nunca cumpriron. Os lucenses Yllanes e Losada foron condenados a 17 anos.
No comments:
Post a Comment