Entre a Covid-19 e a Síndrome de Estocolmo
by Rafael CidEstado de alarme; peches perimetrais; confinamentos domiciliarios; toques de queda; limitacións horarias; hibernación produtiva; acotamientos por zonas sanitarias, e outras moitas modalidades de restrición de dereitos fundamentais e liberdades ensaiáronse en España para combater a pandemia do Covid-19. A porrillo e sen comparación posible, nen en contía nen en eficacia, co acontecido noutros países da nosa contorna. Baste lembrar que desde o 14 de marzo até o 21 de xuño a cidadanía prisioneira sufriu o “arresto domiciliario” máis longo e contundente do continente. Outros fixeron simplemente confinamentos”, en moitos casos fiados á responsabilidade da xente, sen a espada de Damocles da Operación Balmis.
Así e todo, porén, esa tentación totalitaria con que se encubriu a prédica da distancia social, resultou un fracaso. Aínda que o aparello de axitación e propaganda que administra o Rasputín Iván redondo desde a bodeguilla monclovita prometíanola moi felices, a realidade deveu en aceno. Non saímos máis fortes da primeira onda que nos coroou como o país da peste, un slogan que só serviu para encartelar con millóns de euros aos medios de comunicación do coro oficial. Nin derrotamos ao virus, como clamou Pedro Sánchez antes de incitarnos á xoldra consumista do verán, após transferir o assunto espiñoso ás autonomías para irense de vacacións (como describiu The Economist para xeral vergoña).
O que ocorreu, abríndose paso entre o botafumeiro reinante e a anomía dunha parte sociedade civil incapaz de exercer como masa crítica fronte ao golosinado desastre, foi que volvemos ás andadas ao ritmo do Himno da Alegría. A liderar as estatísticas de contaxiados e falecidos, á parte de reincidir na obscena cota de sanitarios en corenta ou caídos en combate. A segunda onda pillounos con máis do mesmo e ás toas. Nin se forneceron os recursos necesarios aos hospitais para evitar repetir o mortífero refacho, nen as autoridades competentes aproveitaron o interregno para aprobar unha lexislación con que abordar a xestión da crise sen parecer a Armada Bracaleone. Volveuse ao lodo e á mantica. Agora incitando á recruta cunha monserga piadosa. “Este virus parámolo entre todos”, rebobinaron. Porén, a esas alturas do funeral xa todo o mundo sabía por quen son as badaladas.
Por iso, aquí e agora, temos un exasperado mapa da pandemia pret a porter. Que non só vai por barrios senón que bascula nun circo de varias pistas. Cun espectáculo diferente en cada unha delas, aínda que a carpa sexa a mesma para todas. En uso lexítimo das súas competencias sanitarias, as autonomías deciden o que, o cando e o como das medidas a adoptar para conter a Covid-19. O distinto nivel de incidencia de infectados, a variable densidade poboacional, ou a distinta dispoñibilidade de medios clínicos para atender ao inimigo común, justifican a disparidade e mesmo a alteralidad con que os gobernos das comunidades encaran o problema. Pero o que non ten pase é que, por carecer dunha normativa xurídica adecuada, propíciese unha derivada pola que o que nun sitio supón un atentado aos dereitos e liberdades, noutro, pola contra, bendígase como moeda de curso legal.
Habemos visto que os tribunais superiores de xustiza poden dicir unha cousa en Galiza e situarse nas antípodas en Aragón, por pór o exemplo do que ocorreu meses atrás cando algunhas centrais sindicais pensaron celebrar o Primeiro de Maio na rúa. E agora mesmo, á altura do 21 outubro, ocorre outro tanto. O TSJ do País Vasco acaba de invalidar a disposición gubernativa que limitaba a seis as persoas que podían reunirse ao redor da mesa dun café. A tutela xudicial efectiva, consagrada na vixente constitución, queda como pajaritos disparando ás escopetas. Nin o Real Decreto 463/2020, de 14 de marzo, que declaraba o mal chamado estado de alarma en todo o Estado; nen a Lei Orgánica 4/1981, de 1 de xuño, que o regula; nen a tamén Lei Orgánica 3/1986, de 14 de abril, de medidas especiais en materia de saúde pública, conteñen instrumentos respectuosos cos valores democráticos e non invasivos, (garantistas, claros e proporcionais) para unificar doutrina sen perpetrar un atropelo ao artigo 14 da CE. A “igualdade de todos os españois ante a lei” está en suposto.
Ninguén sabe o que esperar. Todo depende do cristal partidista con que se ollar. Se fitamos o que prescribe o Executivo, ao deixar todas as responsabilidades da xestión en mans das autonomías, estariamos ante unha España federal, confederal ou cantonal, como Suíza. Todo o poder para as comunidades parece dicir ministro Illa (un sofista en Sanidade) cando afirma que o seu papel é só de “coordinación”. Mas se ouvimos outras voces, o que se postula é algo moi distinto. Até o punto de que algúns claman por retirar as competencias sanitarias ás autonomías. Unha recentralización en toda regra que reúne a xente tan curiosa como o líder de Vox Santiago Abascal e o presidente de Estremadura. O socialista Fernández Vara tivo o callo de suxerilo recentemente nunhas xornadas patrocinadas pola multinacional farmacéutica Roche e O País (recompensado con 18 páxinas de publicidade da sanidade privada en días sucesivos). Co lóxico aplauso dos anfitrións, que desde o Informe Abril elaborado polo felipismo en 1991 están a buscar a ocasión para ter unha única central de compras a nivel nacional coa que entenderse en materia de sanidade.
Somos os coitados de Europa; imos face un desastre económico agravado pola neglixente xestión da pandemia; cebamos unha explosión social; e encima, vítimas da Síndrome de Estocolmo propiciado polo efecto paralizante da Covid-9, aceptamos resignadamente que trafiquen cos nosos dereitos e liberdades no monopoly dos seus intereses cortoplacistas. Na saúde vostedes mandan, pero non saben!?Se só fose iso.